Kennis en advies

Verlies je het overzicht bij termen zoals koudemiddel, COP of lucht/water-warmtepomp? Geen zorgen! Na het lezen van dit artikel kent de wereld van de warmtepompen geen geheimen meer voor je. Je vindt hier alles wat je moet weten over de warmtepomp als duurzaam alternatief voor verwarming met gas of stookolie. 

Warmtepompen worden steeds populairder, omdat ze kunnen helpen om energie te besparen en de CO₂-uitstoot te verminderen. Maar hoe werkt een warmtepomp precies en welke soorten zijn er beschikbaar? 

Wat is een warmtepomp en welke soorten zijn er? 

Een warmtepomp onttrekt warmte aan natuurlijke bronnen zoals de buitenlucht, de bodem of het grondwater en geeft deze af aan het verwarmingssysteem van je woning. Het gebruikt wel wat stroom, maar veel minder dan gewone elektrische verwarming. In België kunnen warmtepompen samenwerken met een bestaande cv-ketel of zelfs volledig de stookolieketel vervangen.  

Een warmtepompboiler is een zuinige boiler die warm water maakt door warmte uit de lucht te gebruiken, in plaats van veel stroom te verbruiken. Hij kan zelfstandig of samen met een warmtepomp werken, afhankelijk van de warmwatervraag en ruimteverwarming. 

Voor grotere huishoudens is een aparte warmtepompboiler naast een warmtepomp vaak geschikt om voldoende warm water te leveren. In kleinere woningen is alleen een warmtepomp voldoende. 

De keuze tussen een warmtepomp, warmtepompboiler of een combinatie van die twee hangt af van de warmtevraag, beschikbare ruimte en budget.  

Soorten warmtepompen 

De warmtepompen werken veelal met een binnen- en buitenunit. Er zijn ook warmtepompen waar dit in één blok is verwerkt, een zogenaamde monoblock.  Een lucht/water-warmtepomp kan samenwerken met de cv-ketel of mazoutketel. Dit heet een hybride warmtepomp. 

Voor- en nadelen warmtepomp 

Voordelen:
+ Een hybride warmtepomp is geschikt voor vrijwel elke woning
+ Met een warmtepomp bespaar je tot wel 80% op de energierekening  
+ Een warmtepomp is goed voor het milieu omdat je elektriciteit gebruikt in plaats van gas of stookolie.
+ Er zijn aantrekkelijke premies beschikbaar, wat de terugverdientijd van de investering verkort 

Nadelen:
- De aanschafprijs van een warmtepomp is hoger dan die van een cv-ketel of mazoutketel. Ook een warmtepompboiler is duurder in aanschaf dan een traditionele elektrische boiler.
- Je hebt een geschikte plek nodig voor de warmtepomp. 

Verbruik warmtepomp 

Een warmtepomp verbruikt elektriciteit. Die elektriciteit is nodig om de warmte uit de bron te onttrekken. Een volledig elektrische warmtepomp verbruikt ongeveer 3.200 kWh per jaar. Daartegenover staat dat je dan geen gas of stookolie verbruikt. Omdat gas en stookolie duurder is - en naar verwachting duurder wordt - ben je met een warmtepomp goedkoper uit. 

Om te meten hoe efficiënt een warmtepomp werkt, kijken we naar het rendement. Een cv-ketel of mazoutketel heeft ongeveer een rendement van 90% tot 100%. Dit betekent dat bijna alle gebruikte energie wordt omgezet in warmte. Bij een warmtepomp is dit al snel tussen 400% tot 600%. Dit komt doordat de warmtepomp meer warmte-energie kan opwekken dan de hoeveelheid elektriciteit die hij verbruikt.  

COP-waarde 

Bij warmtepompen wordt dit aangeduid met de COP-waarde (Coëfficiënt of Performance). Hoe hoger de COP, hoe efficiënter – en dus zuiniger - de warmtepomp. De COP van een elektrische warmtepomp is gemiddeld tussen de 4 en 6.  Als een warmtepomp een COP-waarde van 4 heeft, levert hij voor elke kilowattuur (kWh) elektriciteit die hij gebruikt, 4 kWh aan warmte.  

Daar hoort deze formule bij:  

Geleverde energie / verbruikte energie = COP-waarde. 

Voorbeeld COP-waarde berekening 

Een warmtepomp die 4 kW warmte produceert met slechts 1 kW aan elektriciteit: 

4 kW / 1 kW = COP-waarde: 4 

Dit is veel efficiënter dan een traditionele elektrische verwarming, die meestal slechts 1 kWh aan warmte levert voor elke kWh elektriciteit die hij verbruikt (COP van 1). 

SCOP-waarde 

De SCOP-waarde staat voor Seasonal Coefficient of Performance en is het gemiddelde COP over een jaar waarbij rekening is gehouden met de verschillende seizoenen. Hierbij wordt dus specifiek naar jouw regio gekeken waarbij het gemiddelde wordt genomen van de COP-waarden bij jou in de buurt over een heel jaar. 

Woon je bijvoorbeeld in de regio Antwerpen? De SCOP geeft dan aan wat de COP is bij het produceren van bijvoorbeeld 30°C water, 35°C, 40°C, 45°C, etc zodat jij makkelijk kunt vergelijken of de warmtepomp die je op het oog hebt boven of onder het gemiddelde zit. 

Kosten warmtepomp 

De kosten van een warmtepomp variëren sterk, afhankelijk van het merk, model en vermogen. Daarnaast verschilt het per aanbieder wat er bij de prijs is inbegrepen. Bij sommige installateurs zijn de installatiekosten al in de totaalprijs verwerkt, terwijl anderen deze kosten apart in rekening brengen. 

Hieronder staan de gemiddelde prijzen van een warmtepomp. Daarbij zijn de installatiekosten, isolatiekosten en subsidie niet meegerekend. De daadwerkelijke kosten na installatie en subsidie kunnen daardoor lager of hoger uitvallen, afhankelijk van de situatie en eventuele subsidies die je kunt aanvragen.  

Terugverdientijd 

De terugverdientijd is afhankelijk van verschillende factoren zoals huidige gasverbruik, isolatie en of je zonnepanelen hebt. Een terugverdientijd van 4-8 jaar is realistisch. Hoe beter je huis geïsoleerd is en hoe hoger je energieverbruik, des te sneller je de investering kunt terugverdienen. 

Premies warmtepomp

In België is energie een regionale bevoegdheid. De voorwaarden en de bedragen van premies voor warmtepompen zijn afhankelijk of je in Vlaanderen, Brussel of Wallonië woont. Elk gewest heeft hiervoor zijn eigen regelgeving. Daarnaast zijn de premies afhankelijk van het soort warmtepomp en je inkomen. De premies liggen tussen de 300 en 9.000 euro. Meer informatie hierover vind je op onze pagina over premies.